Zaborski Park Narodowy

2023-11-07 10

Zabory znajdujące się w  południowej części Kaszub to właściwie odrębna kraina, nazywana już od czasów książęcych jako "terra Zaborensis". W czasach krzyżackich mówiono o tym terenie "land Sabor".

Ziemią Zaborską dawniej określano tereny położone "za borami" w stosunku do ośrodków władzy świeckiej lub kościelnej, obejmowała tereny starych parafii Brusy, Wiele oraz Czersk, a z czasem Swornegacie. Obecnie, patrząc pod kątem etnograficznym do Zaborów zaliczane są również okolice Dziemian i Lipusza. To właśnie tutaj w 1990 roku utworzono Park Krajobrazowy.

W krajobrazie parku przeważają piaszczyste równiny sandrowe, nazywane Wielkim Sandrem Brdy, która stanowi główną arterię wodną Borów Tucholskich, od czasów topnienia lądolodu, który ukształtował dzisiejszą rzeźbę terenu Ziemi Zaborskiej. Brda wraz z jej licznymi dopływami: Chociną, Zbrzycą, Młosiną i Kłonecznicą, tworzy na obszarze Zaborskiego Parku Krajobrazowego sieć bardzo atrakcyjnych i różnorodnych szlaków kajakowych. Dla początkujących kajakarzy Brda bywa łaskawa, przepływając przez szereg dużych jezior rynnowych, jak: Charzykowskie, Karsińskie, Witoczno, Łąckie i Dybrzk. Równie atrakcyjny jest szlak kajakowy Zbrzycy, który od Jeziora Dywańskiego prowadzi turystów wśród lasów i łąk przez jedenaście urokliwych jezior.

Na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego znajduje się w sumie 48 jezior, w tym chronione i bardzo czyste jeziora lobeliowe i ramienicowe. Z reguły są to niewielkie, śródleśne zbiorniki, do których trafić można dzięki gęstej sieci szlaków pieszych, rowerowych i ścieżek przyrodniczych.

Duże jeziora rynnowe dają możliwość uprawiania żeglarstwa. Spływy kajakowe, żeglarstwo, turystyka piesza i rowerowa, ułatwiają kontakt człowieka z przyrodą. Umożliwiają doskonały wypoczynek i doznania estetyczne, zwłaszcza ludziom łaknących pięknych krajobrazów naturalnych, związanych z dolinami rzecznymi, jeziorami oraz mozaiką lasów, łąk i pól. Ziemia Zaborska to obszar jeszcze nieznacznie przekształcony przez człowieka, wymarzony do uprawiania ekoturystyki.

Na terenie Zaborskiego Parku krajobrazowego dominują lasy, głównie bory sosnowe, tworzące parasol ochronny dla czystych jezior i licznych torfowisk, a także dając schronienie dla ich dzikich mieszkańców. Symbolem Parku jest puchacz - największa leśna europejska sowa wymagająca ciszy i spokoju, która od wielu lat posiada na tym terenie swoje ostoje. Bory Tucholskie, w tym Zaborski Park Krajobrazowy, cenione są przez przyrodników w Polsce i zagranicą.

Dla ochrony najcenniejszych fragmentów naturalnej przyrody, na terenie Parku utworzono 8 rezerwatów przyrody (Nawionek, Bagno Stawek, Jezioro Laska, Jezioro Małe Łowne, Piecki, Dolina Kulawy, Moczadło i Kruszynek.), 83 pomniki przyrody i 99 użytków ekologicznych. Zaborski Park Krajobrazowy włączony został również w sieć Natura 2000.

Poza przyrodą ZPK to także dziedzictwo kulturowe - pozostałości drewnianej architektury Kaszub w Wysokiej Zaborskiej, siedemnastowieczny - drewniany kościół w Leśnie, kręgi kamienne i kurhany w Leśnie, a także pochodząca z 1913 r. wyłuszczarnia nasion w Klosnowie.

Obszar parku jest udostępniany turystycznie. W tym celu wyznaczono i oznakowano szlaki piesze, rowerowe i kajakowe. Stanowią one najbardziej atrakcyjne krajobrazowo, przyrodniczo i turystycznie trasy.

Sieć szlaków tworzą: 8 szlaków pieszych, 9 szlaków rowerowych (w tym 5 w ramach Kaszubskiej Marszruty) oraz 3 szlaki kajakowe. Wytyczono również kilka ścieżek edukacyjnych oraz ścieżkę kulturową "Leśno Kamienne Kręgi".